Wat fascinerend is aan Buffett en Munger, is dat ze zweren bij een beperkte set aan mentale modellen en regels bij het bepalen of een bedrijf interessant is of niet. Ze maken daarbij consequent keuzes die exact tegenovergesteld zijn aan de waan van de financiële markten. En telkens blijken ze gelijk te hebben. In een zeldzame lezing van Charles Munger geeft hij een fascinerende kijk in hoe hij en Buffett werken.

Munger argumenteert dat je met een set aan 80-90 mentale modellen, eigenlijk 90% van de elementaire Wereldse Wijsheid kunt bevatten. Essentieel daarbij is dat je meerdere mentale modellen moet hebben. Het drama van de financiële crisis valt voor een stuk te begrijpen doordat de volledige financiële markt door 1 en dezelfde mentale model naar de wereld keek. Het probleem was niet zozeer het model. Het probleem was de enorme blinde vlek die ontstaat wanneer je er geen andere modellen naast legt.

Mentale modellen zijn eigenlijk niets meer dan tools in de gereedschapskist van de intelligente persoon, waarmee hij vraagstukken te lijf gaat.

Uit de wiskunde moet je alleen de permutaties en combinaties algebra van Pascal/Ferment kennen. Geef jezelf een paar uurtjes met deze video’s van The Kahn Academy en je hebt ze weer helemaal in de vingers.

Uit de wereld van engineering volstaat het om elementaire principes uit kwaliteitscontrole te begrijpen, zoals breekpunten, back-up systemen en “schaalvoordeel”. Of het notie van “kritieke massa”. als je snapt wat kritieke massa is, dan kan je behoorlijk accuraat inschatten wat de levensvatbaarheid van een onderneming is. Uit de biologie komt het concept “ecosysteem”, dat volgens Buffet ons een veel beter handvat geeft dan het begrip “economie”. Dit is wat de rijke industriëlen op het einde van de 19e eeuw te laat ontdekten. Ze beheersten de economie, maar zagen niet dat de arbeidersklasse zich begon te verzamelen en te verenigen omdat ze dit ecosysteem niet meer pikten. En dan wordt je op een dag wakker en als je geluk hebt, kan je nog net de lynchende meute ontvluchten.

Maar wat Munger en Buffett zo fascinerend maakt is dat ze helemaal geobsedeerd zijn door de 20-30 principes uit de gedragspsychologie, die Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman in “Thinking fast and slow” uitgewerkt heeft. Munger en Buffett’s allersterkte wapen is dat ze de shortcuts, de biases, de automatische reflexen van de markt en van individuen kunnen lezen. Zij snappen als geen ander hoe social proof, groupthink, availibility heuristieken en andere mentale fouten ons denken en handelen grotendeels beïnvloeden. Geef jezelf een week. Lees naast Kahneman ook “predictably irrational” van Dan Ariely en “Influence” van Robert Cialdini en je hebt ze allemaal in de vingers.

==

Tom is medeoprichter van SUE Amsterdam en The Behavioural Design Academy. Hij schrijft regelmatig columns voor het Tijdschrift voor Marketing.

Geïnteresseerd in een samenwerking met SUE Amsterdam? Boek een vrijblijvend uurtje met SUE om kennis te maken met het team en een perspectief te krijgen op jouw uitdaging. Boek een uurtje met SUE.

Cover image by valuewalk

De afgelopen maanden waren misschien wel de meest leerzame maanden uit mijn carrière. De afgelopen maanden waren misschien ook wel de meest onzekere maanden. Nog nooit heb ik zoveel fundamentele en ingrijpende vragen gehad. Over mezelf, over mijn onderneming, over mijn omgeving, over mijn doelen, over het leven. Vragen die niet comfortabel geleidelijk kwamen binnen sijpelen als een natuurlijke evolutie, maar ineens was er totale disruptie op alle fronten. Schuddende fundamenten.

Wordt dit een stuk over mijn persoonlijke crisis? Nee. Wordt het een stuk over mindfulness of andere zelfhulpacties? Nee. Ben ik een feministe? Nee. Als ik mezelf zou moeten typeren dan zou feministe niet in mijn top 5 eigenschappen staan. Ik ben vooral een ondernemer. Neemt niet weg dat ik tot op de dag van vandaag dankbaar ben voor de verworvenheden die het feminisme voor mij heeft gerealiseerd. Maar ik werd eerder moe van de zoveelste discussie over het glazen plafond en over de oneerlijkheid waarom mannen nooit wordt gevraagd hoe ze werk en kinderen kunnen combineren dan dat het een drijfveer voor me was.

Tot ik vorige week bij een lezing van Marlies Dekkers was op MarieClaire@Work en zij mij op een heel nieuwe manier naar feminisme deed kijken, die precies op het juiste moment de puzzelstukken van mijn gebroken fundament op zijn plek lieten vallen. Kern van haar kijk is dat we ons als vrouwen moeten beseffen dat we in de derde feministische golf zitten. Wat we ons daarbij vooral moeten realiseren is dat wij als vrouwen ook grenzeloos succesvol kunnen zijn, maar dat we simpelweg nog niet zoveel vrouwelijke voorbeelden hebben van wie wij kunnen leren. Er zijn nog niet generaties moeders, tantes, dochters, nichten die hebben gedaan waar mannen al jaren ervaring mee hebben: succesvol carrière bouwen.

Het probleem van vrouwen zijn andere vrouwen

Wat ik zeer prettig vind is dat de derde feministische golf dus ook geen pleidooi is van vrouwen tegen mannen, maar het veel meer een feitelijke constatering is van de context waarin vrouwen vandaag de dag opereren. Een context waarin we als vrouwen nog wat meer kilometers moeten maken, simpelweg omdat wat later zijn begonnen naar de top te lopen. De derde feministische golf kan dus een heel positieve golf worden als tenminste vrouwen eens gaan afleren het elkaar zo ontzettend moeilijk te maken. Want een regelmatig terugkerend obstakel dat ik regelmatig tegenkom op werk is niet het glazen plafond, zijn niet mannen die dwarsliggen, maar zijn vrouwen die ontzettend lelijk gedrag naar elkaar vertonen.

Waarom is het toch dat er zoveel afgunst is tussen vrouwen onderling? Waarom moeten we altijd vergelijken en kunnen we elkaar geen succes gunnen? Waarom worden vrouwelijke leiders veel harder afgestraft door vrouwelijk personeel en wordt dat meteen persoonlijk? Waarom vinden vrouwen het stiekem lekker als het een andere vrouw ook even wat minder gaat?

Helaas ben ik niet de enige die dit herkent. Ik heb de afgelopen maanden met heel veel – succesvolle – vrouwen gesproken en het komt helaas vaak voor.

Onzekerheid is geen geldig excuus meer

Maar als we toch weten dat wij als vrouwen feitelijk minder in aantal zijn aan de top, feitelijk minder jaren ervaring hebben met topmanagement, feitelijk minder rolmodellen om ons heen hebben gehad dan wordt het toch hoog tijd dat we een knop omzetten en elkaar helpen? Zoals Madeleine Albright het heel treffend zei:

‘There is a special place in hell for women who don’t help other women.’
Ik zou willen dat de derde feministische golf dit als mantra gaat krijgen. Dat het een positieve golf wordt. Een golf waarin vrouwen elkaar helpen. Elkaar succes gunnen. En trots zijn op elkaar.

Wat is daarvoor nodig? Ik denk dat het eigenlijk begint bij een kernprincipe: zelfvertrouwen. Wat ik enorm kan bewonderen aan mannen is hun grenzeloos vermogen om niet aan zichzelf te twijfelen. Ook als iemand anders dat wel doet. Het raakt ze niet of in ieder geval veel minder. De meeste vrouwen maken zichzelf eerder kleiner dan groter. Ook ik heb daar last van. De meeste vrouwen twijfelen altijd wel aan iets en spreken dat ook uit. De meeste vrouwen kijken meer naar anderen dan naar zichzelf. Totale onzin. Een vriendin van mij – die ik het gebrek aan vrouwen-solidariteit dilemma voorlegde – herkende dit als enige helemaal niet. Na een tijdje nadenken zei ze mij: Weet je wat het is, al mijn vriendinnen zijn ergens ontzettend goed in. Dus ze hebben ook totaal niet de behoefte om afgunst te hebben. Sterker nog, ze vinden het juist zeer prettig als hun vriendinnen ook ergens goed in zijn. Of succes heeft. Zelfvertrouwen dus.

Ik vond het ergens goed in zijn een baanbrekend criterium, waardoor ik de afgelopen tijd een aantal geweldige vrouwen heb ontmoet. Allemaal succesvol op hun eigen manier. Dan komt natuurlijk de vraag der vragen. Maakt de succesfactor hun keiharde manwijven? Nee. Juist niet. Door zelfvertrouwen durven die vrouwen juist helemaal zichzelf te zijn. En vinden ze het fantastisch van elkaar als iemand er goed uitziet. Of mooie kleding heeft. En helpen ze elkaar als iemand een zwak moment heeft. Zelfvertrouwen gaat niet over emotieloos. Zelfvertrouwen gaat over jezelf zo goed voelen dat je anderen kunt helpen in plaats van hen iets te misgunnen. Zelfvertrouwen gaat vooral over positivisme. De betiteling manwijf of bitch komt rechtstreeks voort uit het negativisme waarmee we onszelf omringen. Het woord bitch is een woord dat vooral door vrouwen voor andere vrouwen wordt gebruikt.

Bitch don’t kill my vibe

Dus laten we stoppen mannen te bevechten of semi-mannen te worden. Maar laten we vooral stoppen zo destructief naar elkaar te zijn. Wij kunnen de generatie zijn die niet hoeft te vechten, maar kan bouwen. Die bezig kan zijn met kracht in plaats van zwakte. Wij kunnen zelf een hele grote verandering in gang zetten waardoor we als vanzelf omringd gaan worden door bijzondere vrouwen (en mannen). Waardoor we meer gaan leren als ooit tevoren, meer energie krijgen, lol gaan hebben terwijl we keiharde successen vieren.

Begin er vandaag mee. Verzamel vrouwen en vriendinnen om je heen die oprecht het beste met je voor hebben. Het criterium ergens heel goed in zijn, deed wonderen bij mij in het vinden van die vrouwen. Misschien moet het wel zo zijn dat je letterlijk uitspreekt naar elkaar dat je elkaar wil helpen. En als een vriendin of vrouwelijke collega iets bereikt, zeg dan zelf eens wat vaker dat je trots op haar bent. Maar zorg ook dat je de vrouwen of vriendinnen die jou liever zien vallen of zelfs gewoon niet trots op je kunnen zijn, resoluut uit je nabije omgeving verbant zodat ze je ook niet meer door hun lelijkheid kunnen raken. Het is hun zwakte en niet die van jou. Om onze Madeleine nog maar eens aan te halen:

Hate, emotionalism and frustration are not policies

Het is tijd voor een constructief beleid. Een beleid waarop we onbegrensd succes kunnen bouwen. Ik denk dat hierdoor wel eens een beweging van vrouwelijk leiderschap kan ontstaan die de maatschappij, bedrijven, merken en mensen juist vandaag de dag nodig hebben. Want we hebben als vrouwen nu eenmaal eigenschappen die mannen niet hebben en wel eens heel goed van pas kunnen komen in de complexe tijden van vandaag. Voer voor een volgend essay.

En daarom heel erg bedankt Eva, Map, Jacqueline, Helena, Mirelle, Afke, Anneke, Sandra en Marlies. Stuk voor stuk topvrouwen waar ik ontzettend trots op ben.

“Ik heb concrete doelen… Nu nog creatieve ideeën die écht werken.”

De oplossing begint bij doelgericht brainstormen. Leer in 9 simpele stappen hoe je tot creatieve ideeën komt die concrete oplossingen bieden voor jouw vraagstukken.

Voor je begint
Het is een fabel dat brainstormen alleen voor creatieve denkers is weggelegd. Wanneer je de juiste methoden hanteert kan letterlijk iedereen aanschuiven. Zolang iedereen zich aan onderstaande regels houdt elimineer je autoriteit tijdens brainstormsessies, pas je creativiteit toe op concrete uitdagingen en ontwikkel je ideeën waarmee je doelstellingen behaalt

Download de checklist om op de makkelijkste manier je brainstorms succesvol te maken.

Stap 1: Stel het team samen
Doe de brainstormsessie met verschillende soorten mensen in een groep van 3 tot maximaal 10 personen. Denk hierbij aan verschillen in leeftijd, geslacht en afkomst, maar vooral ook aan verschillende (vak)disciplines binnen het bedrijf. Van stagiair tot aan de directeur, van uitvoerder tot aan bedenker.
Want: Hoe meer invalshoeken, hoe gevarieerder de ideeën.

Stap 2: Snel waarde creëren
Denk voordat de sessie begint goed na over welk probleem je moet oplossen én welke kansen je direct kun benutten om resultaat te behalen.

(Wil je meer weten over hoe je problemen en kansen in kaart kan brengen bekijk hier hoe wij dat doen.)

Met een leeg vel papier in je hand “wachten tot de ideeën komen” is een langzame methode die ook nog vaak tot slecht werk leidt.

Om kansen of problemen op te lossen gebruik je de ‘Hoe Zouden We…’ vragen. Dit is een bewezen brainstormmethode (Harvard Business School). ‘Hoe’ zorgt daarin voor de focus op één concrete oplossingen. ‘Zouden’ prikkelt de fantasie doordat je ‘fouten’ mag maken en helpt zodoende om innovatieve oplossingen te bedenken. ‘We’ geeft een gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid en daarom een betere samenwerking.

Stap 3: Maak de brainstorm-vragen
Formuleer per kans of probleem een zo concreet mogelijke vraag. Gebruik daarvoor de volgende voorbeeldvraag:

‘Hoe zouden we *de doelgroep* kunnen *gedrag* door middel van *communicatiemiddel*?

Voorbeeld 1: ‘Hoe zouden we *huisvrouwen* kunnen *laten praten over de huishoudbeurs voor en na het event* door middel van *hun social media kanalen*?

Voorbeeld 2: ‘Hoe zouden we *autoliefhebbers* kunnen *uitdagen om vaker op zondag te touren* door middel van *een DM*?

Brainstorm VS. Brainwriting
Tijdens ‘normale’ brainstorms denk je continu verder op elkaars ideeën en ingeslagen wegen. Dit werkt belemmerend, omdat mensen door elkaar heen praten en autoriteit invloed heeft op hoe vrij je je voelt om je mening te geven. Bovendien zorgt het er al snel voor dat mensen op één idee afstuderen. Tijdens deze fase wil je liever een grote hoeveelheid aan ideeën verzamelen.

Kies daarom voor brainwriting. Brainwriting betekent dat je individueel zoveel mogelijk ideeën bedenkt. Zo verzamel snel heel veel ideeën, die bedacht zijn door verschillende vakdisciplines binnen je bedrijf. Door in een afgebakende korte stilte te brainwriten is er geen afleiding waardoor je gefocust blijft. Pas daarna ga je op elkaars ideeën bouwen, waardoor je alsnog kwaliteit waarborgt.

Stap 4: Tijdsrestricties
Kies één ‘Hoe Zouden We’–vraag uit waarop je gaat brainstormen. Geef iedereen een setje post-its en een stift. Geef iedereen de opdracht om in stilte gedurende 5 tot 10 minuten te brainwriten op één ‘Hoe Zouden We’–vraag.

Stap 5: Pitch de post-it
Nu de tijd voorbij is presenteert iedereen kort en krachtig zijn ideeën aan de groep. Deze hang je aan een muur of raam zodat de ideeën voor iedereen zichtbaar blijven. Deel echt alle ideeën met elkaar, óók als je het zelf geen goed idee vindt. Kwantiteit is in deze stap het belangrijkste, want een in jouw ogen ‘slecht idee’ kan een ander namelijk aanzetten tot een topidee.

Tijdens de pitch mogen andere mensen de ideeën alleen maar beter maken. Als je geïnspireerd raakt door iemands pitch schrijf je je idee direct op een nieuwe post-it en gooi je deze in de groep. Zo wordt er direct een kwaliteitsslag gelegd op de ideeën.

Stap 6: Dotmocracy
Om elke vorm van autoriteit te voorkomen én de kracht van elk individu te waarborgen wordt er individueel op de ideeën gestemd met stickertjes. (dotmocracy).

Nu alle ideeën aan de muur hangen krijgen alle groepsleden 2 tot 3 stickers (iedereen krijgt hetzelfde aantal). Elke deelnemer bedenkt in stilte welke ideeën hij/zij het best vindt en waarom. Pas als iedereen het weet, besticker je tegelijk de post-it(’s). Je mag er hierbij ook voor kiezen om al je stickers op 1 post-it te plakken.

Stap 7: Gezamenlijk kiezen
Nadat er gestickerd is, vertelt iedereen waarom ze juist voor dat ene idee gekozen hebben. Doe dit één voor één. Er kan gediscussieerd worden over de gekozen ideeën. Zo kom je er gezamenlijk achter in welk idee de meeste potentie zit. Kies nu de ideeën waar je op door wilt gaan. Dit hoeft dus niet het idee te zijn met de meeste stemmen. Afhankelijk van de discussie kan je het eens worden dat een idee met misschien maar één stem toch sterker was.

Wanneer werkt een creatief idee?
Een idee kan het goed doen op een post-it, maar je komt er pas achter of het idee werkt als je het concreter maakt. Daarom moet een idee visueel tot leven worden gebracht.

Stap 8: Van post-it naar concreet idee
Leg één voor één de winnende ideeën op het midden van de tafel. Bespreek kort waarom dit een goed idee was en waar nog meer potentie in zit. Zet vervolgens een timer tussen de 10 en 20 minuten (afhankelijk van de omvang van het idee) en ga individueel aan de slag met het idee. Maak het idee zo visueel mogelijk. Hoe gaat het er uit zien? Welke copy staat erin? Het is natuurlijk alleen maar mooi als je meerdere ideeën hebt (bijvoorbeeld meerdere titels)

Stap 9: Bepaal welk idee de meeste waarde heeft
‘Presenteer de uitgebreide versie van het idee aan elkaar. Kies de beste elementen van elkaars eerste ontwerp en stel zo de eerste schets van je uiting samen. Nu voel je direct of een idee wél of géén potentie heeft. Zo ontwikkel je het snelst ideeën die gericht problemen oplossen en je helpen met het behalen van een goed resultaat.’

Extra tip
Zorg ervoor dat je creatieve ideeën ook écht effectief zijn door je brainstroms te starten vanuit gedragsonderzoek. Bij SUE Amsterdam starten we daarom altijd bij het in kaart brengen van het gedrag van onze doelgroep door ons Influence Framework in te vullen

Hulp nodig?

Geef jezelf een uurtje met SUE.